Przejdź do treści
 
 
GMO
                  
jak to jest?
  
 
       
       
Już około 10 tysięcy lat temu farmerzy rozpoczęli uprawę roślin nie mając zielonego pojęcia o podstawach genetyki. Dzięki prostej selekcji pozytywnych cech, potrafili przystosować poszczególne gatunki do swoich potrzeb. Około 6-7 tysięcy lat p.n.e. rozpoczęła się na bliskim Wschodzie masowa uprawa pszenicy, fasoli, soczewicy i groszku. W mniej więcej tym samym czasie Nowy Świat udomowił między innymi fasolę i dyniowate. Uprawę kukurydzy rozpoczęto około 5 tysięcy lat p.n.e., zaś rośliny cukrowe i soję około tysiąca lat p.n.e. Jedne z najpóźniej udomowionych roślin to między innymi ananas, kauczukowiec czy palma oliwna.
 
 
Udomowienie doprowadziło do tak znacznych zmian genetycznych, że wiele z uprawianych roślin nie byłoby w stanie przeżyć obecnie w naturalnych warunkach. Również genetyczna różnorodność została zredukowana, ale z ludzkiego punktu widzenia dziesięć tysięcy lat ulepszeń dało pożądany skutek - ten sam obszar uprawny, który mógł wyżywić jedną osobę, może teraz wyżywić więcej niż 3 tysiące.
 
 
Organizmy zmodyfikowane genetycznie (organizmy transgeniczne) to rośliny, zwierzęta i drobnoustroje, których geny zostały celowo zmienione przez człowieka. Rekombinacja DNA i inne pokrewne techniki pozwalają tworzyć organizmy o odmiennych właściwościach niż macierzysty gatunek. Pierwszy "GMO "został stworzony w 1973 przez Stanley Cohena i Herberta Boyer'a. Najczęściej modyfikowane rośliny: kukurydza, pomidory, soja, ziemniaki, bawełna, melony, tytoń.
 
 
Główne modyfikacje genetyczne obecnie uprawianych roślin polegają na:
  • uodpornieniu ich na konkretne herbicydy, które są zabójcze dla chwastów.
  • uodpornieniu roślin na owady przez np. dodanie bakteryjnego genu, który produkuje toksyny odstraszające
  • manipulacje mogą również sprawić, że rośliny będą wymagać np. mniej wody do prawidłowego wzrostu
  • niższych temperatur do uprawy niż ich naturalne odpowiedniki.
 
 
Dwie najpopularniejsze metody modyfikacji genetycznych organizmów roślinnych:  
  • wybrany gen może być dostarczony za pośrednictwem Agrobacterium - mikroorganizmu infekującego rośliny (po lewej)
  • albo poprzez związanie go do mikroskopijnych kuleczek złota lub wolframu i ostrzeliwanie nimi tkanek roślinnych
 
Na pożywkach przeprowadza się selekcję tych osobników, u których gen na stałe włączył się do chromosomu roślinnego, następnie rozpoczyna się eksperymentalną uprawę.
 
 
Inżynieria genetyczna może być przydatna również dla ochrony środowiska. Powszechnie znanym jest fakt, że fosfor z odchodów trzody chlewnej jest głównym składnikiem zanieczyszczeń środowiska - przedostaje się on przez glebę do wód gruntowych powodując nadmierny rozrost mikroflory i poważną redukcję zasobów tlenu w zbiornikach. Dzieje się tak, gdyż fitynowe formy fosforu, występujące w paszy, nie są trawione przez zwierzęta i zostają wydalone w odchodach.
 
 
Od samicy pobierana jest zapłodniona komórka jajowa. W znajdujące się w niej przedjądrze męskie wstrzykuje się odpowiednio spreparowany gen fytazy zapożyczony od bakterii pałeczki okrężnicy E.coli. Komórkę umieszcza się w drogach rodnych matki. Wynikiem są prosięta produkujące fytazę w śliniankach.
 
 
Od jakiegoś czasu istnieje projekt wyprodukowania odpornego na mróz łososia z zapożyczonym genem od arktycznych ryb. Gen ten produkuje pewne białko, które zapobiega zagęszczaniu krwi w bardzo niskich temperaturach. Mało tego - odpowiednie modyfikacje mogłyby pozwolić na hodowanie gatunków morskich w zbiornikach słodkowodnych.
 
 
Strona jasna:
  • obecność obcego DNA w pokarmie nie stanowi żadnego zagrożenia per se,
  • pokarm, który spożywamy, zawiera znaczne ilości DNA, które jest trawione = oszczędności związane z herbicydami, pestycydami i pracą maszyn rolniczych, a nie - jak wcześniej sądzono - z uzyskiwania wyższych plonów.
  • dzięki modelowaniu komputerowemu, naukowcy, którzy opracowują genetycznie modyfikowane rośliny, mogą unikać wprowadzania białek, które spowodują powstanie nowych alergii.
  • genetycznie wzbogacona kukurydza i soja obecnie dostępne na rynku posiadają porównywalny skład, wartość odżywczą oraz są równie łatwe do strawienia.
  •  
  • uprawy i hodowle GMO mają ciągły monitoring, aby nie doszło do rozprzestrzeniania się genów
  •  
  • szansa na rozwiązanie głodu i chorób nękających tak wielu.
  •  
  • nadzieja na produkcję tanich leków i półproduktów.
  •  
  • możliwość przyszłego zasiedlenia jałowych terenów Ziemi i zapobiegnięcia epidemiom szerzącym      cierpienie i śmierć.
 
 
Strona ciemna:
  • niektóre geny mogą przenosić się do bakterii przewodu pokarmowego powodując powstanie nowych niebezpiecznych bakterii opornych na antybiotyki
  • promotory wirusowe reagujące z DNA roślin mogą spowodować upośledzenie odporności człowieka
  • oszczędzanie środków na konieczne badania
  • nasiona roślin GM są 4xdroższe i w drugim pokoleniu jałowe
  • koncerny dążą do opanowania światowego rolnictwa-efekt setki tysięcy rolników traci gospodarstwa w samych Indiach 150 tysięcy rolników popełniło samobójstwo
  • zanieczyszczenie genetyczne- organizmy żywe, które aktywnie się rozmnażają i rozprzestrzeniają, mutują i migrują
  • plony są mniejsze o 5 do 20%
  • ilość stosowanych środków ochronnych powiększyła się, przez co giną takie owady jak pszczoły (powstały  bardzo odporne superszkodniki)
  • niewielki wzrost produkcji żywności
  • 84% produkcji wołowiny kontrolują 4 spółki
  • 63% przemysłu młynarskiego kontrolują 3 spółki
  • 89% rynku płatków śniadaniowych kontrolują 4 spółki itd.
  • tak dzieje się tam gdzie pozwala się na uprawy roślin i hodowlę zwierząt GM
 
 
Genetyczny potencjał życia człowieka wynosi od 120-140 lat. Obecnie żyje 5 grup ludzi, których życie kształtuje się w tym przedziale są to narody Tybetu, Zachodnich Chin, Pakistanu, Gruzji i Azerbejdżanu. Udało im się uniknąć przemysłowej żywności produkowanej przez wielkie koncerny.
 
 
GMO w Polsce:
 
Produkt dopuszczony do obrotu na terenie jednego państwa członkowskiego EU traktuje się jako dopuszczony do obrotu w pozostałych państwach członkowskich. Art. 16 dyrektywy 90/220 pozwala zakazać jego stosowania lub sprzedaży tymczasowo na swoim terenie. Muszą wykazać jednak, iż mają uzasadnione powody, by sądzić, iż dany produkt GMO może powodować powstanie zagrożenia dla ludzi lub środowiska. W praktyce oznacza to, że Polska może blokować wprowadzenie danego gatunku najwyżej dwa lata.
 
 
Najważniejsze uregulowania prawne dotyczące GMO
  • dyrektywy 90/219/EWG z dnia 23 kwietnia 1990 r. w sprawie ograniczonego stosowania mikroorganizmów zmodyfikowanych genetycznie
  • dyrektywy 98/81/WE z dnia 26 października 1998 r. zmieniającej dyrektywę 90/219/EWG w sprawie ograniczonego stosowania mikroorganizmów zmodyfikowanych genetycznie
  • dyrektywy 2001/18/WE z dnia 12 marca 2001 r. w sprawie zamierzonego uwalniania do środowiska organizmów zmodyfikowanych genetycznie i uchylenia dyrektywy 90/220/EWG
       
       
a.d. 2025
              
dr n. med. AGNIESZKA LEDNIOWSKA, lekarz
GRZEGORZ LEDNIOWSKI, lekarz
              
EMAIL: biuro@estei.pl
TEL: +48 517 056 831

czynne 10.00-20.00
              
"Doktor" Sp.P. Lekarzy - Estei
KRS: 0000754277
NIP: 7492102996
Regon: 381627880
              
©Copyright 2007 - 2025  dr n. med. Agnieszka Ledniowska Grzegorz Ledniowski | All Rights Reserved
Wróć do spisu treści