Bariery ochronne skóry, promieniowanie UV, fotostarzenie się skóry, dbanie o skórę

Bariery ochronne skóry, warstwa rogowa skóry, modele

Wygląd skóry w dużym stopniu determinowany jest przez prawidłowo funkcjonujące bariery ochronne skóry. Stan fizyczny tych barier poważnie wpływa na poziom nawilżenia stratum corneum (warstwy rogowej naskórka) . Niedostateczna lub wadliwa ich wydajność jest przyczyną pojawiania się suchej i łuszczącej się skóry. W czasie zimnych zimowych dni, w związku z niską wilgotnością powietrza, nawet "normalnie” funkcjonujące bariery ochronne skóry mogą być niewystarczające dla utrzymania odpowiedniego poziomu nawilżenia stratum corneum. W tych warunkach cement międzykomórkowy stratum corneum, będący jednym ze składników bariery, może potrzebować dodatkowego wsparcia w celu zapewnienia optymalnego poziomu nawodnienia skóry.

„Model składania membrany” oraz „model pojedynczej fazy żelowej” są pierwszą próbą scharakteryzowania struktury oraz funkcji barier ochronnych skóry człowieka nie tylko w świetle najnowszych danych ultrastrukturalnych i kompozycyjnych, ale również pod względem morfogenetycznym.  

Mogą być one uważane za bezpośrednią kontynuację modelu „cegieł i zaprawy” Michaels’a (1975), który potraktował bariery ochronne skóry jako uproszczony dwu-częściowy system, w którym nieciągła część proteinowa osadzona jest w ciągłej, izotropowej matrycy lipidowej.  

W konsekwencji,„model składania membrany” oraz „model pojedynczej fazy żelowej” są bezpośrednio związane z organizacją strukturalną oraz równowagami fazowymi lipidowego kompartmentu stratum corneum.

Model pojedynczej fazy żelowej postuluje, że pojedyncza „faza żelowa” w tym modelu jest tworzona dzięki "krystalizacji”, „kondensacji” lub „ciasnego upakowania” „spłaszczonej” membrany ciekłokrystalicznej  z jedynie ograniczoną możliwością bocznej dyfuzji lub „sortowania” lipidów w czasie procesu krystalizacji. Przy wysokiej zawartości cholesterolu w cemencie międzykomórkowym stratum corneum, proponowana pojedyncza „faza żelowa” (tj.nierównowagowa struktura lipidowa reprezentująca barierę ochronną skóry) jest, według definicji krystalograficznej, kryształem, w miejscach ubogich w cholesterol, ciekłym kryształem. „Model pojedynczej fazy żelowej” sugeruje, że:

• cement międzykomórkowy stratum corneum, pod względem „termodynamicznym” zachowuje się jak pojedyncza „faza”, tj. charakteryzuje się brakiem występowania w niej prawdziwych pierwszorzędowych przejść lipidowych, oraz, że:

• owa pojedyncza struktura lipidowa charakteryzuje się niską zawartością wody, niskim stopniem płynności lipidów oraz niską przepuszczalnością dla wody wynikającą z ciasnego ułożenia tworzących ją lipidów.

„Model pojedynczej fazy żelowej” w zasadniczy sposób różni się od wcześniejszych modeli organizacji struktury cementu międzykomórkowego stratum corneum. Stwierdza on, że w niezaburzonej endogennej strukturze barier ochronnych, nie istnieje jakakolwiek separacja, ani między fazą ciekłokrystaliczną a krystaliczną, ani pomiędzy różnymi fazami krystalicznymi: Dlatego bariera ochronna skóry ma strukturę ciągłą, która jest wysoce nieprzenikalna, jak również odporna mechanicznie  oraz struktura ta jest trwała, gdyż nie dopuszcza do nagłego przemieszczenia się faz, do separacji faz czy też do indukcji „porów” lub struktur nielamelarnych bez względu na warunki środowiskowe.

            W taki sposób skóra, poprzez swój szczególny skład lipidowy oraz wysoką zawartość cholesterolu, broni się przed rozdzieleniem faz oraz przed nagłymi przemieszczeniem się faz w cemencie międzykomórkowym. W przypadku rozdzielenia się fazy lipidowej, drastycznie zwiększa się przepuszczalność jej granic, prowadząc do odwodnienia skóry.

Promieniowanie UV i jego wpływ na skórę.

Światło słoneczne zostało podzielone ze względu na jego różne oddziaływanie na człowieka na kilka zakresów, tak więc promieniowanie ultrafioletowe to tylko jeden z tych zakresów, który ma najistotniejszy wpływ na naszą skórę i proces opalania. Do powierzchni Ziemi dociera promieniowanie ultrafioletowe z zakresu 280-400 nm. Promieniowanie ultrafioletowe dzieli się na trzy rodzaje.

Promieniowanie UVC

UVC - 200-280 nm - Ten rodzaj promieniowania jest prawie całkowicie pochłaniany przez warstwę ozonową atmosfery, otaczającą kulę ziemską, tak więc promienie UVC nie występują w świetle słonecznym docierającym do powierzchni Ziemi. Promieniowanie UVC wykorzystuje się na przykład w warunkach laboratoryjnych do sterylizacji czyli odkażania i zabijania chorobotwórczych mikroorganizmów jak np. bakterii.

Promieniowanie UVB

UVB - 280-320 nm - Stanowi ono 5 % całego promieniowania ultrafioletowego docierającego do powierzchni Ziemi. To ono jest odpowiedzialne za pojawianie się rumienia i oparzeń słonecznych, a także powoduje pigmentację czyli efekt opalonej skóry.

Promieniowanie UVA

UVA - 320-400 nm - Dodatkowo zakres UVA został podzielony na dwie podgrupy:

- UVA - I czyli fale długie 340-400 nm

- UVA-II czyli fale krótkie 320-340 nm

Promieniowanie UVA stanowi 95 % całego promieniowania ultrafioletowego docierającego do powierzchni Ziemi. Nie powoduje powstawania rumienia i poparzeń, natomiast powoduje pigmentację skóry czyli opaleniznę oraz jak się okazało w ostatnim czasie to ono jest głównie odpowiedzialne za tzw. fotostarzenie się oraz zmiany nowotworowe skóry.

Przez wiele lat uważano, że głównym winowajcą niekorzystnych zmian spowodowanych działaniem słońca, jest promieniowanie UVB. Dopiero pod koniec lat 90 zrozumiano, że promienie UVA mają w tym także duży udział. Obecnie wiemy, że to promienie UVA są główną przyczyną fotostarzenia się skóry oraz zmian nowotworowych.